TÜRK ANAYASALARINDA MECLİS SORUŞTURMASI VE UYGULAMASI

Abstract

Bu bilimsel çalışmada, Türk Anayasalarında yer alan Meclis Soruşturması ve uygulamasının evrimini, işleyişini ve etkinliğini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda, çalışma, Osmanlı İmparatorluğu'ndan günümüze kadar geçerli olan Türk Anayasaları ve onlara bağlı yasal düzenlemeler çerçevesinde Meclis Soruşturması sürecinin nasıl şekillendiğine ve ne ölçüde uygulandığına odaklanmaktadır. Tez, dört ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm, Meclis Soruşturması kavramının tanımı, tarihçesi ve dünya genelindeki farklı uygulamalarına yer vererek, konuyu geniş bir perspektiften ele almaktadır. İkinci bölüm, Osmanlı İmparatorluğu döneminden başlayarak Türk Anayasalarında yer alan Meclis Soruşturması hükümlerini ve bu hükümler doğrultusunda yapılan yasal düzenlemeleri incelemektedir. Bu kapsamda, 1876, 1921, 1924 ve 1961 Anayasaları ile 1982 Anayasası'nda Meclis Soruşturması ile ilgili düzenlemelere ve değişikliklere detaylı olarak değinilmektedir. Üçüncü bölüm, Meclis Soruşturması sürecinin işleyişini ve bu süreçteki aktörleri ele alarak, sürecin etkinliğini ve kapsamını değerlendirmektedir. Bu bağlamda, Meclis Soruşturması başlatılması, yürütülmesi ve sonuçlandırılması aşamalarında karşılaşılan sorunlara ve uygulamadaki zorluklara dikkat çekilmektedir. Ayrıca, Meclis Soruşturması sürecinde yer alan milletvekilleri, komisyonlar ve diğer devlet organları arasındaki ilişkiler ve etkileşimler incelenmektedir. Son bölüm, Meclis Soruşturması uygulamasının etkinliğini ve Türk Anayasalarında bu konudaki düzenlemelerin yeterliliğini değerlendiren bir analiz sunmaktadır. Bu kapsamda, yapılan incelemeler ve elde edilen bulgular ışığında, Türk Anayasalarında Meclis Soruşturması sürecinin daha etkin ve işlevsel hale getirilmesi için öneriler sunulmaktadır. Bu doktora tezinin amacı, Türk Anayasalarında Meclis Soruşturması ve uygulamasının tarihsel ve güncel boyutlarını ortaya koyarak, bu alandaki mevcut bilgi birikimini zenginleştirmek ve sürecin daha et kin ve işlevsel hale getirilmesine yönelik öneriler sunmaktır. Bu çalışma, siyaset bilimi ve kamu yönetimi alanında faaliyet gösteren akademisyenler, vi hukukçular, politika yapıcılar ve ilgili diğer profesyoneller için önemli bir başvuru kaynağı olma potansiyeline sahiptir. Çalışmanın sonucunda, Türk Anayasalarında yer alan Meclis Soruşturması düzenlemelerinin zaman içinde önemli değişimler geçirdiği, ancak uygulamada etkinliğin sınırlı olduğu görülmektedir. Bu durum, süreçteki karmaşıklık, yasal düzenlemelerin eksiklikleri ve siyasi aktörlerin çıkarları gibi çeşitli faktörlere bağlanmaktadır. Tezin öneriler bölümünde, Meclis Soruşturması sürecinin etkinliğini artırmaya yönelik düzenlemelerin yapılması, süreçte yer alan aktörlerin rollerinin ve sorumluluklarının daha açık bir şekilde tanımlanması, yasal düzenlemelerin eksikliklerinin giderilmesi ve siyasi aktörlerin sürece daha fazla katılımının sağlanması gibi konulara dikkat çekilmektedir. Bu doktora tezi, Türk Anayasalarında Meclis Soruşturması ve uygulamasının kapsamlı bir incelemesini sunarak, bu konudaki akademik literatüre önemli bir katkı sağlamayı hedeflemektedir. Ayrıca, çalışma, Türkiye'deki demokratik süreçlerin geliştirilmesi ve kamu yönetiminin daha şeffaf ve hesap verebilir hale getirilmesi için öneriler sunarak, bu alanlarda yapılabilecek reformlara önemli bir referans oluşturmaktadır.